Κουβανικό Αντάρτικο (1956-1959).Η επανάσταση που άλλαξε την Κούβα

O Φιντλελ Κάστρο μαζί με τον Τσέ Γκεβάρα(δεύτερος απο αριστερά)και τον αδερφό του Ραούλ(κάτω με το τυφέκιο ελεύθερου σκοπευτή).Ο Κάστρο εκτός απο χαρισματικός ηγέτης είχε το πλεονέκτημα πως είχε δίπλα του ικανότατα στελέχη,που κράτησαν το αντάρτικο τα δύσκολα δύο πρώτα χρόνια.

Ξημερώματα 2 Δεκεμβρίου 1956,ένα γιώτ μεταφέρει απο το Μεξικό στην Κούβα,ένα ιδιαίτερα βαρύ φορτίο που έμελλε να αλλάξει μια για πάντα την εικόνα και την Ιστορία της Κούβας.Το γιώτ αυτό με το όνομα Granma,μετέφερε 82 οπλισμένους άντρες που είχαν σαν στόχο να δημιουργήσουν δια των όπλων προϋποθέσεις,ώστε να ανατραπεί ο δικτάτορας της νησιωτικής χώρα Fulgencio Batista.Aρχηγός των αντρών αυτών,ένας  Κουβανός επαναστάτης ονόματι Φιντέλ Κάστρο,που στις 26 Ιουλίου 1953 μετείχε σε αποτυχημένη απόπειρα επανάστασης εναντίον του καθεστώτος.Μαζί του βρίσκονταν ο αδερφός του Ραούλ με μαρξιστική ιδεολογία και ένας άσημος Αργεντίνος γιατρός με το όνομα Ερνέστο Γκεβάρα,άνθρωπος που φαινότανε ο πλέον ακατάλληλος για να γίνει πολεμιστής,καθώς έπασχε απο χρόνιο άσθμα,αλλά παρόλαυτα άνηκε στο στενό κύκλο συνεργατών του Φιντέλ Κάστρο.Το Γιώτ προσάραξε στην ακτή Playa Las Coloradas,δύο μέρες αργότερα απο οτι αναμενόταν,όπου και αποβιβάστηκαν οι επαναστάτες.Τρείς μέρες αργότερα κατευθυνόμενοι στην οροσειρά Sierra Maestra,έπεσαν σε ενέδρα του Κουβανικού στρατού με αποτέλεσμα την εξόντωση περίπου 60 αντρών,απο τους 82 που αποτελούσαν την δύναμη του Κάστρο.Οι επιζώντες μην έχοντας κάποια προηγούμενη πολεμική εμπειρία,παρά το γεγονός πως γίνανε φιλότιμες προσπάθειες ώστε να εκπαιδευτούν όσο πιο σωστά γινόταν(στο Μεξικό είχαν εκπαιδευτή απο τον Alberto Bayo,έναν απο τους αρχηγούς των Δημοκρατικών στον Ισπανικό Εμφύλιο),δεν μπόρεσαν με ψυχραιμία και στρατηγική να αντιμετωπίσουν τον στρατό,με αποτέλεσμα τον αποδεκατισμό τους που έδειξε πως η αποστολή που είχαν να εκπληρώσουν οι επαναστάτες ηταν δυσκολότερη υπόθεση από ότι πίστευαν.

Η τακτική που οι επαναστάτες θα ακολουθούσαν,επρόκειτο να είναι μικρά χτυπήματα σε απομονωμένα φυλάκια και στρατόπεδα με σκοπό την συλλογή οπλισμού και στο να κάνουν αισθητή την παρουσία τους.To 1957 θα κυλήσει δίχως κάποιο σημαντικό στρατιωτικό γεγονός,με τους αντάρτες να παίζουν το παιχνίδι του ποντικιού και της γάτας με τις καθεστωτικές δυνάμεις.Το 1958 θα είναι το έτος ορόσημο για την επανάσταση.Το καθεστώς Μπατίστα με την πολιτική και την διαφθορά που το χαρακτήριζε είχε χάσει κάθε λαϊκό έρεισμα,με αποτέλεσμα η δράση της μικρής ομάδας των ανταρτών να αρχίζει δειλά δειλά να προσελκύει νέους μαχητές στις τάξεις της,ενώ ο κουβανικός στρατός εξαιτίας της διαφθοράς και της ανίκανης ηγεσίας του(τον διοικούσαν άνθρωποι του Μπατίστα με γνώμονα την υποταγή τους και όχι τις ικανότητες του),αν και μαζί με την στυνομία αριθμούσαν 37.000 άντρες ηταν αναξιόμαχος.Τον Φεβρουάριο του 1958,οι αντάρτες θέτουν σε λειτουργία τον ραδιοφωνικό σταθμό Radio Rebelde(Ράδιο ανταρτών)που έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές προπαγάνδας απο τις περιοχές που δρούσαν οι αντάρτες σε άλλες περιοχές της Κούβας.

Ο σταθμός αυτός υπήρξε χάρη στις τεχνικές ικανότητες του Κάρλος Φράνκουι ενός συνεργάτη του Κάστρο.Η στιγμή αυτή ίσως υπήρξε το σημείο καμπής στο κίνημα της 26ης Ιουλίου που ονομάστηκε το αντάρτικο,προς τιμήν της αποτυχημένης εξέγερσης του 1953.Οι Κουβανοί μπορούσαν να ακούσουν την φωνή των ανταρτών που μέχρι τότε ηταν ανώνυμοι,να μάθουν τι ζητάνε και ποιό είναι το όραμα τους για το νησί.Την περίοδο εκείνη οι ΗΠΑ βλέποντας πως το καθεστώς Μπατίστα δεν έχει κανένα μέλλον,αποφασίζουν στις 14 Μαρτίου να επιβάλουν εμπάργκο στο εμπόριο όπλων στην Κούβα.Σε αυτό βοήθησε πολύ το γεγονός,πως οι επαναστάτες δεν είχαν κάποια συγκεκριμένη ιδεολογική τοποθέτηση,πράγμα που δεν ανησύχησε τις ΗΠΑ,θεωρώντας πως όταν θα επικρατούσαν θα μπορούσαν να γίνουν εύκολα μαριονέτες τους,λόγω της οικονομικής εξάρτησης της Κούβας απο την Αμερική.Αυτό επρόκειτο να είναι ένα ακριβοπληρωμένο λάθος για την Ουάσιγκτον που πληρώνεται μέχρι σήμερα.Στις αρχές του καλοκαιριού του 1958 ο στρατός των επαναστατών αποτελούνταν απο 200 περίπου μαχητές.Το καθεστώς Μπατίστα άρχισε πλέον να βλέπει σοβαρά τον κίνδυνο που αποτελούσε το αντάρτικο για αυτό και στις 28 Ιουνίου εξαπολύει την πρώτη μεγάλη επιχείρηση για την εξόντωση των επαναστατών,στο ορμητήριο τους την περιοχή της Sierra Maestra.

H σημαία των επαναστατών κατά τα πρώτα στάδια της επανάστασης

                                    

                                       

Η Vilma Lucila Espin Guillois μια απο τις γυναίκες μαχήτριες των ανταρτών.Αναδείχτηκε σε στέλεχος του αντάρτικου και αργότερα παντρεύτηκε τον Ραούλ Κάστρο.

                                                                                                                                                                                                    Επιχείρηση Verano(28 Iουνίου-8 Αυγούστου 1958)

Η επιχείρηση Verano του Κουβανικού στρατού ξεκίνησε με επίθεση εναντίων των ανταρτών στην περιοχή του Estrada Palma Sugar Mill.H επίθεση αναχαιτίστηκε απο ενέδρα αντρών της ομάδας του Ερνέστο Γκεβάρα,που είχε αποκτήσει πλεόν το αγωνιστικό προσωνύμιο 'Τσέ',η οποία είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή πολλών τεθωρακισμένων οχημάτων του στρατού,απο νάρκες που είχαν τοποθετήσει οι αντάρτες.Υπήρξε η πρώτη σημαντική επιτυχία του 'Κινήματος της 26ης Ιουλίου',με τον στρατό να αφήνει στο πεδίο της μάχης 86 νεκρούς,την στιγμή που οι απώλειες των ανταρτών ηταν μόλις 3 νεκροί.Στις 11 Ιουλίου 2 τάγματα του κυβερνητικού στρατού θα προσπαθήσουν να περικυκλώσουν τους αντάρτες στην περιοχή Τurquino Peak.To 18o Τάγμα του κυβερνητικού στρατού δέχτηκε επίθεση απο τους επαναστάτες και στη συνέχεια περικυκλώθηκε,ενώ το δεύτερο Τάγμα στην προσπάθεια του να απεγκλωβίσει το 18ο αναχαιτίστηκε απο την άμυνα των ανταρτών.Το 17ο Τάγμα που έσπευσε επίσης να σώσει την κατάσταση καθηλώθηκε και αυτό απο τα πυρά των επαναστατών.Στις 21 Ιουλίου μετά απο μια εβδομάδα μαχών το 18ο Τάγμα παραδόθηκε στους επαναστάτες.Ο απολογισμός της μάχης του la Platta ήταν 40 νεκροί,30 τραυματίες και 258 αιχμάλωτοι.Ένα ολόκληρο Τάγμα του στρατού είχε διαλυθεί με τους αντάρτες να υφίστανται 3 μόλις νεκρούς!!!!Η κακή εκπαίδευση και το χαμηλό ηθικό του Κουβανικού στρατού αποδείχτηκε περίτρανα στην μάχη αυτή.Το 17ο Τάγμα όμως δεν είχε πεί την τελευταία του κουβέντα,ο στρατηγός Καντίλο που το διοικούσε αποφάσισε να αποσυρθεί απο την περιοχή για να καταδιωχτεί απο τους επαναστάτες,σε σημείο που θα ηταν μακρυά απο τις βάσεις τους και ακάλυπτοι θα δέχονταν επίθεση απο τους Κυβερνητικούς.Πράγματι με την αποχώρηση του καταδιώχτηκε απο τους αντάρτες αλλά όταν πλέον είχαν φτάσει στο σημείο που ήθελε ο στρατηγός(λίμνη las Mercedes),τους επιτέθηκε με αποτέλεσμα των αιφνιδιασμό των επαναστατών,που είχε ως αποτέλεσμα την εξόντωση 70 μαχητών του κινήματος,ανάμεσα τους ο Rene Ramos Latour σημαντικό στέλεχος του κινήματος.

Ο Κυβερνητικός Στρατός για μοναδική φορά βρέθηκε λίγα εκατοστά απο την νίκη και μια γενική επίθεση συνεπικουρούμενη και απο άλλες κυβερνητικές δυνάμεις,θα ήταν μοιράια για την επανάσταση.Η διστακτικότητα του Μπατίστα όμως του στέρησε την νίκη αυτή,που υπήρξε και μοναδική ευκαιρία επιβολής του ενάντια των επαναστατών,καθώς απο την μαχητική ποιότητα των ανταρτών έπεσε σε απανωτά σφάλματα,θεωρώντας πως ο στρατός του Κάστρο υπερέβαινε τους 1000 μαχητές.Στην πραγματικότητα όμως οι μαχητές του Κινήματος της 26ης Ιουλίου,δεν ξεπερνούσαν τους 300.Μετά απο διαπραγματεύσεις του Κάστρο με τον Μπατίστα και τον Καντίλο,οι επαναστάτες διέφυγαν της αιχμαλωσίας στις 8 Αυγούστου.Τότε τερματίστηκε η επιχείρηση Verano.Oι περίπου 300 αντάρτες είχαν αντιμετωπίσει με επιτυχία έναν στρατό 12.000 αντρών!!!

Ο Ερνέστο Τσέ Γκεβάρα υπήρξε απο τους ικανότερους διοικητές των ανταρτών και πατέρας της τελικής τους νίκης.Στη φωτογραφία εικονίζεται μπροστά απο ένα άρμα μάχης που έπεσε στα χέρια των ανταρτών μετά την μάχη της Santa Clara.

                      

                       Η μάχη της Santa Clara και η τελική επικράτηση των επαναστατών

Με την λήξη της επιχείρησης Verano,έγινε αντιληπτό πως το καθεστώς Μπατίστα ήταν αδύναμο να διατηρηθεί στην εξουσία.Οι λιποταξίες και οι αυτομολήσεις στρατιωτών του Κουβανικού στρατού άρχισαν να λαμβάνουν τεράστιες διαστάσεις,σε συνδιασμό με την ανικανότητα της στρατιωτικής ηγεσίας,την απροθυμία των στρατιωτών να πολεμήσουν και τις άσχημης τροπής που είχε πάρει η κουβανική οικονομία ηταν θέμα χρόνου η πτώση του Μπατίστα.Ο ασθματικός γιατρός απο την Αργεντινή Τσε Γκεβάρα είχε αποδειχθεί παρά το πρόβλημα υγείας του,ικανός πολεμιστής και δεινός ηγήτορας.Στις 28 Δεκεμβρίου με μια δύναμη 340 αντρών κινήθηκε με σκοπό να καταλάβει την Santa Clara,μια στρατηγικής σημασίας πολή που η κατοχή της άνοιγε τον δρόμο για την Αβάνα,την πρωτεύουσα της Κούβας.Μπροστά απο την Santa Clara ήταν η πόλη Camajuani,η οποία έπρεπε να καταληφθεί.Η φρουρά όμως που υπήρχε,είχε λιποταχτήσει και έτσι δεν χρειάστηκε οι Επαναστάτες να δώσουν μάχη για να την θέσουν υπό τον έλεγχό τους.Τα τμήματα του Γκεβάρα,βρίσκονταν πλέον στο Πανεπιστήμιο και στα προάστια της πόλης.Ο 'Τσε' χώρισε τους άντρες του σε δύο φάλαγγες.

Η μία Φάλαγγα επιτέθηκε στις δυνάμεις του συνταγματάρχη Λουμπούι και η δεύτερη με επικεφαλής τον 23χρονο Ρομπέρτο Ροντρίγκες,επιτέθηκε να καταλάβει τον στρατηγικής σημασίας λόφο της πόλης,στον οποίο ως ενισχύσεις ο Μπατίστα είχε αποστείλει θωρακισμένο τρένο με μεγάλη ποσότητα πυρομαχικών.Οι μάχες των αντρών του Ροντρίγκες με τους κυβερνητικούς έγιναν με μεγάλη σφοδρότητα, με χρήση χειροβομβίδων και μολότωφ.Οι κυβερνητικοί τράπηκαν σε φυγή και το τρένο πέρασε στα χέρια των ανταρτών όπως και πολλοί αξιωματικοί του κουβανικού στρατού.

Όσοι διέφυγαν τις σύλληψης οχυρώθηκαν σε διάφορα σημεία στην πόλη.Παρά την συνδρομή της αεροπορίας και των τεθωρακισμένων οχημάτων,οι στρατιώτες του Μπατίστα δεν κατάφεραν να απωθήσουν τους επαναστάτες.Μέχρι το βράδυ της ίδιας μέρας,οι περισσότεροι κυβερνητικοί είχαν παραδοθεί και η Σάντα Κλάρα ελεγχόταν από τους επαναστάτες.Όλα είχαν τελειώσει για το καθεστώς.Την 1η Ιανουαρίου του 1959 ο Μπατίστα εγκαταλείπει την Κούβα και δραπετεύει στην Δομινικανή Δημοκρατία.Την επόμενη μέρα ο Φιντέλ Κάστρο με τον αδερφό του Ραούλ και τα άλλα στελέχοι του κινήματος θα εισέρχονταν θριαμβευτικά στην Αβάνα,γυρίζοντας μια για πάντα σελίδα στην Ιστορία της Κούβας.Το άστρο του Κομαντάτε(ηγετικός τίτλος που είχε αποδώσει ο Φιντελ στον Τσέ Γκεβάρα),έλαμψε για πρώτη φορά στην Κούβα και έμελλε να αποτελέσει φάρο για πολλά εθνικοαπελευθερωτικά και  κοινωνικά κινήματα.

 Τμήματα των ανταρτών πάνω σε κυριευμένα άρματα μάχης του στρατού εισέρχονται στην Αβάνα

Αυτοσχέδιο άρμα μάχης των ανταρτών.Η χρήση του υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη της μάχης της Santa Clara,γκρεμίζοντας τοίχους που αποτελούσαν τμήματα της άμυνας των καθεστωτικών.

                                                                    Επίλογος

Το κουβανικό αντάρτικο είναι τρανή απόδειξη πως αν μια ομάδα ενόπλων είναι αποφασισμένη και συνειδητοποιημένη για τον σκοπό της είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί.Αντέχοντας κάτω απο ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες και κακουχίες περίπου 20 άτομα τα έβαλαν με ένα ολόκληρο κράτος και νίκησαν.Επίσης ένα ιδιαίτερο μάθημα για οποιοδήποτε αντάρτικο,είναι το γεγονός πως αν ο πληθυσμός της περιοχής που δρά ένα αντάρτικο βλέπει,με θετικό μάτι τους αντάρτες χωρίς απαραίτητα να μετέχει στις τάξεις του,αλλά υποστηρίζοντας το σε προμήθειες και διευκολύνοντας τις μετακινήσεις του,συμβάλει στην μεγαλύτερη εδραίωση του,αφού πλέον αποκτά ρίζες και δεσμούς με τον ντόπιο πληθυσμό.Αυτό έγινε και στην Κούβα με επιφύλαξη στην αρχή,αλλά στη συνέχεια με μεγαλύτερο ρυθμό οι επαναστάτες δέχτηκαν ανεκτίμητη βοήθεια απο τους χωρικούς.Πόσο μάλλον όταν η δυσαρέσκεια για τον Μπατίστα ολοένα και μεγάλωνε.Τέλος η επικοινωνιακή πολιτική των ανταρτών υπήρξε σίγουρα αφετηρία της επικράτησης τους.Διαθέτοντας ραδιοφωνικό σταθμό και πραγματοποιώντας εκπομπές οι επαναστάτες πετύχαν σημαντικές ψυχολογικές νίκες εις βάρος των καθεστωτικών.Η μη ξακάθαρη πολιτική τους θέση,έκανε τις ΗΠΑ  να μην τους καταδικάσουν και να μηνστηρίξουν του δυνάμεις του Μπατίστα,αντίθετα μάλιστα επιδίωξαν την επικράτηση των επαναστατών,παρέχοντας τους μάλιστα το 1959,πακέτα οικονομικής βοήθειας.Όταν δύο χρόνια αργότερα,ο Κάστρο ως ηγέτης της Κούβας θα εθνικοποιούσε τις μονάδες παραγωγής θα συνειδητοποιούσαν με θλιβερό τρόπο το λάθος τους.Η κουβανική επανάσταση αναμφίβολα εγκαινίασε μια νέα εποχή για πολλά αντάρτικα,σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γής.

Υπήρξαν λίγοι,αλλά η προσήλωση στα ιδεώδη τους και οι σωστές αποφάσεις τους ανέδειξαν σε νικητές.Ο ενθουσιασμός της νίκης τους,αποτυπώνεται στη φωτογραφία και είναι απόλυτα δικαιολογημένος.