ΕΟΚΑ,το αντάρτικο που δεν κατέπνιξε η Βρετανική Αυτοκρατορία Δ' ΜΕΡΟΣ

Αγωνιστές της ΕΟΚΑ σε παρέλαση μετά την λήξη των εχθροπραξιών και την υπογραφή των συμφωνιών Ζυρίχης-Λονδίνου

Το έτος 1958 θα ήταν έτος καθοριστικό για την Κύπρο και τον αγώνα της ΕΟΚΑ.Στις 10 Ιανουαρίου δύο κρατούμενοι στα κρατητήρια Πύλας,απέδρασαν με έναν πολύ έξυπνο και παράτολμο τρόπο.Πρόκειται για τους Νίκο Κόση και Τεύκρο Λοϊζου.Με την βοήθεια κάποιων συγκρατουμένων τους,χωρίς να γίνουν αντιληπτοί απο τους φρουρούς,μπήκαν σε 2 βαρέλια λαδιού τα οποία φορτώθηκαν σε ένα φορτηγό.Κατα την διάρκεια της διαδρομής,λόγω του ανώμαλου δρόμου το ένα βαρέλι έπεσε απο το φορτηγό.Ηταν το Βαρέλι που κρυβότανε ο Λοϊζου.Ο οδηγός σαστισμένος κατέβηκε να δεί τι συμβαίνει και συνειδητοποίησε πως υπήρχε και άλλους που μετέφερε,χωρίς να το ξέρει.Οι δύο αγωνιστές της ΕΟΚΑ του ζητήσανε να τους πάει στη Λάρνακα,συγκεκριμένα στο τουριστικό γραφείο του Νίκου Δημητρίου,κάτι που τελικά έγινε.Απο εκεί με άλλο αμάξι μεταφέρθηκαν σε ασφαλές κρησφύγετο στη Λευκωσία,στο σπίτι του Κάπη Γαβριηλίδη.Μάλιστα το βράδυ που έφτασαν εκεί,στο σπίτι του Γαβριηλίδη ηταν καλεσμένος σε δείπνο και Πάικραντ,γενικός υπεύθυνος των κρατητηρίων.Χωρίς να μπορεί να το φανταστεί συνέφαγε κατα κάποιο τρόπο,μαζί με τους δραπέτες!!!!Η απόδραση αυτή υπήρξε απο τις πιο ηρωικές αλλά και καλοσχεδιασμένες επιχειρήσεις της ΕΟΚΑ,αφου κατάφεραν να δραπετεύσουν χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα,δύο σημαντικά στελέχη της ΕΟΚΑ,που είχαν προσφέρει πολλά στον αγώνα.Ο Γρίβας,βλέποντας την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης,πιστεύοντας πως ήρθε η ώρα να λυθεί το ζήτημα της Κύπρου με πολιτικά μέσα,προκηρύσει μια νέα μορφή αγώνα,αυτή της παθητικής αντίστασης.Το σκεπτικό του ηταν,οτι πλέον δεν θα διεξάγονται μάχες με τους Άγγλους,αλλά θα γίνονται σαμποτάζ και δολιοφθορές  με σκοπό να γονατίσει οικονομικά,η Βρετανική διοίκηση του νησιού.
Στις 4 Μαρτίου κάλεσε τους τομείς ν' αρχίσουν δράση, η οποία αρχικά θα περιοριζόταν σε προσβολή αψύχων στόχων. Καθιέρωσε μάλιστα νέο σύστημα, σύμφωνα με το οποίο δεν θα γινόταν δράση ταυτόχρονα σ' όλους τους τομείς, αλλά διαδοχικά.Πλέον ο ηγέτης της ΕΟΚΑ ήθελε να αποφύγει τις ανθρώπινες απώλειες.Αυτό φαίνεται καθαρά στην προκήρυξη του με τίτλο:"Εμπρός όλοι στην νέαν μάχην" που καλεί τον Κυπριακό Λαό σε νέα μορφή πάλης. 

Κύριος σκοπός μου είναι:

1. Να δείξωμεν εις τον πεπολιτισμένον κόσμον, αλλά και εις τους αποικιοκράτας και συνοδοιπόρους των, ότι ο Κυπριακός λαός, όπως δεν εφείσθη αίματος, έτσι είναι αποφασισμένος να δώση "ΟΛΑ" για την Λευτεριά του.

2. Να δείξωμεν επίσης ότι ο Αγώνας του Κυπριακού λαού δεν είναι "αγώνας ολίγων θερμοαίμων", ως θέλουν να φωνασκούν οι αποικιοκράται Άγγλος αλλά αγώνας εις· τον οποίον μετέχει ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ ο Ελληνικός Κυπριακός λαός.

3. Να φωνάξουμε δυνατά για μια ακόμη φορά, αλλά κατά τρόπον που να κλονίση τα θεμέλια του αποικιοκρατικού καθεστώτος εν Κύπρω, ότι η "Κύπρος είναι για τους Κυπρίους" και ο ιδρώτας του Κυπριακού λαού θα απολαμβάνεται από τον ίδιον τον λαό ο οποίος θέλει, αλλά και έχει την δύναμιν να κανονίζει μόνος του τα της τύχης του, και ότι η αποικιακή Κυβέρνησις είναι πλέον μια σκιά και συνεπώς περιττή».

Με το οικονομικό μποϋκοτάζ κατά των Άγγλων η Κυπριακή Κυβέρνηση είχε ζημιές δέκα περίπου εκατομμυρίων λιρών. Ο ηθικός και οικονομικός αντίκτυπος έγινε αισθητός και στην Αγγλία. Αυτό φαίνεται καθαρά σε άρθρα αγγλικών εφημερίδων της εποχής εκείνης.

Η εθνική επέτειος της Επανάστασης του '21 αλλά και η τρίτη επέτειος της έναρξης του απελευθερωτικού αγώνα η 1 Απρίλη,γιορτάστηκαν στο νησί με μεγάλη λαμπρότητα.Κεντρικό σύνθημα και των δύο επετείων,μια λέξη.'Ενωσις'!!!Στις 6 Απριλίου ομάδα ανταρτών επιτέθηκε στον αστυνομικό σταθμό Κουτράφα,χωρίς θύματα,αλλά προξενώντας του σοβαρές ζημιές.Το πρόβλημα πλέον στο νησί δεν ηταν τόσο μεταξύ Άγγλων και Κυπρίων,αλλά μεταξύ κοινοτήτων.Οι Εγγλέζοι εφαρμόζοντας την πάγια πολιτική τους,του 'διαίρει και βασίλευε',φρόντισαν να δημιουργήσουν διχόνοια μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Η τουρκοκυπριακή οργάνωση Βολκάν μετονομάζεται σε Τ.Μ.Τ και αναδιοργανώνεται απο τον Ραούφ Ντενκτάς.Ένα απο τα πρώτα φυλλάδια της τρομοκρατικής οργάνωσης,έγγραφε τα εξής:

«Η μέρα πλησιάζει, όταν θα κληθείς να θυσιάσεις τη ζωή και το αίμα σου στη διχοτόμηση - τον αγώνα για την ελευθερία... Είσαι ένας γενναίος Τούρκος. Είσαι πιστός στη χώρα και στο έθνος σου και σου εμπιστεύονται με το στόχο να επιδείξεις την Τουρκική δύναμη. Έσο έτοιμος και να σπάσεις τις αλυσίδες της σκλαβιάς με την αποφασιστικότητα και τη δύναμη της θελήσεως σου και με την αγάπη προς την ελευθερία. Όλο το Τουρκικό Έθνος, το δίκαιο και η δικαιοσύνη και ο Θεός είναι μαζί σου. Διαμελισμός ή θάνατος»

Είναι πασιφανές πως οι Τουρκοκύπριοι επιδίωκαν διχοτόμηση του νησιού,απο πολύ νωρίς.Στις 7 Ιουνίου του 1958,επιτέθηκαν σε Ελληνικές συνοικίες της Λευκωσίας.Στις 12 Ιουνίου έστησαν ενέδρα σε Ελληνοκύπριους,έξω απο το τουρκοκυπριακό χωριό Κιόνελι,σε συνεργασία με τους Βρετανούς δολοφονώντας 8 απο αυτούς και τραυματίζοντας,πολλούς άλλους.Το γεγονός αυτό,πυροδότησε πιο έντονα την αντίδραση της Ελληνικής Κυβέρνησης που προσέφυγε στον ΟΗΕ.Οι επιθέσεις των Τουρκοκυπρίων εναντίον των Ελληνοκυπρίων και των περιουσιών τους απέβλεπαν στα εξής: 1) Να αποδείξουν στην πράξη ότι οι Έλληνες και οι Τούρκοι στην Κύπρο δεν μπορούν να συμβιώσουν και επομένως δικαιολογημένα ζητούν οι Τούρκοι τη διχοτόμηση του νησιού. 2) Να ενισχύσουν την αγγλική πολιτική, η οποία αρνείται την αυτοδιάθεση του Κυπριακού λαού. 3) Να καταρρίψουν το ηθικό των Ελλήνων της Κύπρου και να εξουδετερώσουν την αντίσταση τους, ώστε ν' αναγκασθούν να δεχθούν το βρετανικό σχέδιο, που ετοιμάστηκε για λύση του Κυπριακού. 4) Να οδηγήσουν την ΕΟΚΑ σε αγώνα διμέτωπο, εναντίον Άγγλων και Τούρκων, οπότε αυτή θα φανέρωνε τις δυνάμεις της και θα δεχόταν καίρια πλήγματα.Ο Γρίβας αντέδρασε με το να διατάξει τη σύσταση καλύτερων δυνάμεων αυτοάμυνας,απέναντι όχι μόνο στους Βρετανούς,αλλά και στους Τούρκους τρομοκράτες.Οι Βρετανοί απο την μεριά τους προέβησαν σε πολλές ακρότητες ξυλοκοπώντας στο Αυγόρου έναν 15 χρονο μαθητή,τον Κυριάκο Μακρή.Οι γυναίκες του χωριού έσπευσαν να τον σώσουν και τελικά πέτυχαν να τον αποσπάσουν απο τα χέρια των Άγγλων.Στη συμπλοκή επενέβησαν και οι άντρες του χωριού και τότε οι Βρετανοί,άνοιξαν πύρ.Αποτέλεσμα σκοτώθηκαν 2 άτομα,ο Παναγιώτης Ζαχαρίας και η Λουκία Παπαγεωργίου,6 μηνών έγκυος.Οι Βρετανοί ως αντίποινα για την απώλεια 2 στρατιωτών τους σε ενέδρα της ΕΟΚΑ την 8 Ιουλίου,ανατίναξαν τις εγκαταστάσεις του αθλητικού σωματείου 'Ανόρθωσις'.Στις 20 Ιουλίου η ΕΟΚΑ ανταπέδωσε το κτύπημα με την καταστροφή του κτηρίου του Διδασκαλικού Κολλεγίου της Λευκωσίας.Ομάδα 13 δολιοφθορέων της οργάνωσης,επιτέθηκε στο κτήριο,εξόντωσε τους 4 στρατιώτες που το φρουρούσαν και τοποθέτησε 19 βόμβες σε διάφορα σημεία.Μια απο αυτές πυροδοτήθηκε πρόωρα,με αποτέλεσμα τον σοβαρό τραυματισμό του αγωνιστή Θάσου Ηλία,που απο την έκρηξη έχασε τα δύο του χέρια.Οι Βρετανοί έσπευσαν γρήγορα στο σημείο,αλλά οι υπόλοιποι μαχητές της ΕΟΚΑ κατάφεραν να διαφύγουν.Για άλλοι μια φορά οι Εγγλεζοι απέδειξαν το ποιόν τους με το να πάρουν τα Δάκτυλα του Θάσου και να τα βάλουν σε ένα κουτί τσιγάρων!!!!Στη συνέχεια περιπαιχτικά προσέφεραν ο ένας στον άλλον τα δάκτυλα σα να ητανε τσιγάρα!!! Πάρα την αγριότητα τους δεν έκαμψαν το φρόνημα των Κυπρίων.Στην Αγγλία οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες ζητούσαν την λήξη των εχθροπραξιών και την εύρεση πολιτικής λύσης στο ζήτημα της Κύπρου.Οι Βρετανικές αρχές όμως συνέχισαν την σκληρή τους στάση με την φυλάκιση 2000 ατόμων ως υπόπτων μελών και συνεργατών της ΕΟΚΑ,και την μεταφορά στο νησί της 16ης Ταξιαρχίας Αλεξιπτωτιστών απο την Ιορδανία στην Κύπρο.Επίσης επιβλήθηκε στο νησί καθεστώς κατ'οικον περιορισμού απο τις 19:00 μέχρι της 04:30 για ένα μήνα.Οι ακρότητες των Τούρκων συνεχίστηκαν ακάθεκτες,μέχρι που ο στρατιωτικός διοικητής Φούτ αναγκάστηκε να κυρήξει την Τ.Μ.Τ παράνομη κάτω απο την πίεση της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Διεθνούς Κοινής Γνώμης.Μάλιστα ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας έκανε έκκληση για την ανάγκη ειρήνευσης στο νησί.Οι εχθροπραξίες στο νησί όμως συνεχίστηκαν.Το βράδυ της 23ης Αυγούστου τετραμελής ομάδα Κυπρίων αγωνιστών φόρτωσαν σε ποδήλατα,χειροβομβίδες,νάρκες και πυρομαχικά με σκοπό να τα κρύψουν σε μια αποθήκη στη Λύση.Την ομάδα αυτή αποτελούσαν ο Μιχαήλ Καϊλής,ο Παναγής Λάρκου,ο Αναστάσης Δημητράκης και ο Καλλής Σακκάς.Μόλις βγήκαν απο το χωριό έπεσαν σε ενέδρα των Άγγλών.Κατα την διάρκεια της συμπλοκής ο Καϊλής τραυμάτισε έναν Άγγλο στρατιώτη και με μια χειροβομβίδα σκότωσε πέντε άλλους στρατιώτες.Οταν ηταν έτοιμος να ρίξει μια δεύτερη χειροβομβίδα,σκοτώθηκε απο τα πυρά των Εγγλέζων στρατιωτών.Ο Αναστάσης Δημητράκης και ο Καλλής Σακκάς είχανε την ίδια τύχη.Ο Παναγιώτης Λάρκου κατάφερε να διαφύγει.Λόγω του γεγονότος αυτού ο Διγενής διακόπτει την εκεχειρία που είχε εξαγγείλει.Στις 2 Σεπτεμβρίου έγινε η μάχη του Λιοπετρίου.Στις 30 Αυγούστου,τέσσερις αγωνιστές ο Ανδρέας Κάρυος, ο Φώτης Πίττας, ο Ηλίας Παπακυριακού και ο Χρίστος Σαμαράς, πήγαν στο Λιοπετρι και δίδαξαν συναγωνιστές τους πώς γίνονται οι ενέδρες και ποιος ο τρόπος επίθεσης σ' αυτές.Τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου εμφανίστηκαν φορτηγά με Εγγλέζους στρατιώτες.Στην προσπάθεια τους να διαφύγουν,κατέληξαν στο χωριό Λιόπετρη.Αμέσως κρύφτηκαν σε έναν αχυρώνα που άνηκε στον Παναγιώτη Καλλή.Οι Βρετανοί έχοντας πληροφορίες πως κρύβονταν εκεί συνέλαβαν,ανέκριναν και βασάνισαν  τον Καλλή,παρόλαυτα,δεν του πήρανε λέξη.Οι Βρετανοί που όμως γνώριζαν πως βρίσκονταν εκεί τους κάλεσαν τρείς φορές να παραδωθούν.Μάλιστα χρησιμοποιήσαν ως προκάλυμμα τον Καλλή προσπάθησαν να εισέλθουν στον αχυρώνα.Επίσης συγκέντρωσαν τους χωρικούς εντός μιας συρματόπλεκτης περίφραξης.Τα γεγονότα που ακολούθησαν θεώρησα πως είναι καλό να μην τα καταγράψω εγώ αλλά να παραθέσω την διήγηση του Βρετανού Λοχαγού Τεϋλορ που συμμετείχε στη μάχη.

«Την 2αν Σεπτεμβρίου μετέβην με ουλαμόν στρατιωτών εις Λιοπέτρι προς διεξαγωγήν ερεύνης εις μίαν οικίαν. Όταν οι στρατιώται έφθασαν πλησίον του αχυρώνος, ερρίφθησαν κατ' αυτών πυροβολισμοί εξ αυτού. Τότε οι στρατιώται περιεκύκλωσαν την οικίαν και εζήτησαν ενισχύσεις, αι οποίαι έφθασαν μετ' ολίγον. Οι πυροβολισμοί εκ του αχυρώνος συνεχίζοντο επί πολλήν ώραν. Εις στρατιώτης, ο οποίος εγνώριζε καλώς την Ελληνικήν, εφώναξεν επανειλημμένως και μεγαλοφώνως προς τους πυροβολούντας εκ του αχυρώνος να παραδοθούν. Προς στιγμήν οι πυροβολισμοί κατέπαυσαν, αλλ' ούτοι επανήρχισαν μετ' ολίγον σφοδρότεροι. Αρκετοί στρατιώται ετραυματίσθησαν.

Κατόπιν τούτου διέταξα και ερρίφθησαν εναντίον του αχυρώνος χειροβομβίδες τριών τύπων, ως επίσης και 11 βόμβαι τύπου "ροκέτας", τ' αποτελέσματα όμως αυτών υπήρξαν άκαρπα. Εις εκ των ανδρών, οι οποίοι ευρίσκοντο εντός του αχυρώνος, έτρεξεν εκτός αυτού και ήρχισε να πυροβολή. Ούτος επυροβολήθη υπό Βρετανού στρατιώτου και εφονεύθη. Κατόπιν διαταγής οι στρατιώται, 14 τον αριθρόν, ώρμησαν δια να καταλάβουν τον αχυρώνα, εξ δε τούτων κατώρθωσαν να εισέλθουν εις την οικίαν δια μέσου χαμηλών κλάδων. Καθ' ον χρόνον οι στρατιώται ευρίσκοντο επί της βεράντας, ερρίφθησαν κατ' αυτών αρκετοί πυροβολισμοί, εις δε στρατιώτης και εις λοχαγός ετραυματίσθησαν. Όταν εις εκ των στρατιωτών προσεπάθησε να μεταφέρη τους τραυματισθέντας συναδέλφους του εντός δωματίου, εν πρόσωπον εκ του αχυρώνος επυροβόλησε κατ' αυτού, αλλ' ο στρατιώτης ανταπέδωσε το πυρ, με αποτέλεσμα να φονεύση τούτον.

Οι άλλοι στρατιώται ήνοιξαν οπήν εις την οπισθίαν πλευράν της οικίας και κατώρθωσαν δι' αυτής να ανέλθουν επί της οροφής, επί της οποίας ήνοιξαν νέαν οπήν. Δια μέσου αυτής έχυσαν βενζίνην και επυρπόλησαν τον αχυρώνα. Κατόπιν τούτου δύο εκ των ανδρών, οίτινες ήσαν εντός του αχυρώνος, ώρρησαν έξω, αλλά επυροβολήθησαν υπό των στρατιωτών και εφονεύθησαν. Κατά την διάρκειαν της ερεύ-

νης εντός του αχυρώνος, ανευρέθησαν δύο βόμβαι, εν ραδιόφωνον, είδη τροφίμων και όπλα»

Το σημείο που έγινε η μάχη στο Λιόπετρη

Για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως:«...κατεπλάγησαν όλοι από τη μάχη, που έδωσε η ΕΟΚΑ στο Λιοπέτρι».Η απάντηση του Διγενή και της ΕΟΚΑ,ηταν να ανακοινώσουν πως και οι Κύπριοι θα προβούν σε αντίποινα εναντίων των Άγγλων.Μέσα στον Σεπτέμβριο η ΕΟΚΑ πραγματοποίησε δύο μεγάλα κτυπήματα 1)Με την βομβιστική επίθεση στο λιμάνι της Αμμοχώστου,στις 25 Σεπτεμβρίου στο πλοίο 'Σεσίλιαν'στο οποίο προκλήθηκαν μόνο υλικές ζημίες και 2)την επόμενη μέρα,με την τοποθέτηση νάρκης στη λεοφώρο προς το Κυβερνείο με στόχο τον Κεντριού υπεύθυνο επιχειρήσεων εναντίον της ΕΟΚΑ.Η δεύτερη επίθεση υπήρξε ανεπιτυχής καθώς η νάρκη πυροδοτήθηκε μετά την έλευση του θωρακισμένου αυτοκινήτου που μετέφερε τον Κεντρίου,αλλά έκανε μεγάλη αίσθηση στην Κύπρο και στο εξωτερικό.Πλέον άρχισε να γίνεται αισθητό,πως ο αγώνας ηταν πολύ κοντά στην επιτυχή έκβαση του.Στις 23 Σεπτεμβρίου η Μπάρμπαρα Κάσλ,αντιπρόεδρος του Εργατικού Κόμματος της Αγγλίας,μετά απο συνομιλίες με τον Μακάριο,παραδέχτηκε επίσημα πως μια Ανεξάρτητη Κύπρος είναι πολύ πιθανό να υπάρξει,αμα δοθούν εγγυήσεις απο τον ΟΗΕ και υπάρξει μεταβατική κυβέρνηση.Η ΕΟΚΑ όμως συνεχίζει την δράση της μέχρι την τελική δικαίωση του αγώνα.Στις 20 Οκτωβρίου,παρά την απαγόρευση εισόδου σε Έλληνες εργάτες στα στρατιωτικά αεροδρόμια,ο Ηλίας Προδρόμου,εισήλθε απαρατήρητος στο αεροδρόμιο του ακρωτηρίου και ανατίναξε ένα μαχητικό αεροσκάφος τύπου 'Καμπέρα'.Μάλιστα για να καταφέρει να εισέλθει στο αεροδρόμιο,πέρασε οκτώ σειρές συρματοπλεγμάτων,με αποτέλεσμα να σκιστούν τα ρούχα του,αλλά προνόησε να έχει εφεδρικά και έτσι δεν κίνησε υποψίες,οταν μετά το πέρας της επιχείρησης δέχτηκε σωματικό έλεγχο απο Βρετανούς στρατιώτες.Τρείς μέρες αργότερα στη Γιαλούσα,ένας δεκαεξάχρονος μαθητής ο Αντρέας Χατζησολωμής τοποθέτησε δύο νάρκες σε υπόνομο,έξω απο τον αστυνομικό σταθμό της περιοχής,πάνω απο τον οποίο θα περνούσε βρετανική φάλαγγα οχημάτων.Για να πετύχει τον σκοπό του χρειάστηκε να διανύσει 40 μέτρα με ένα ειδικό αμαξίδιο προσαρμοσμένο στο στήθος του,λόγω της στενότητας του χώρου.Οι νάρκες πυροδοτήθηκαν στην αλλαγή της βάρδυας του σταθμού,με αποτέλεσμα να καταστραφούν δύο οχήματα και να σκοτωθεί ένας Βρετανός στρατιώτης και 18 συνάδελφοι του να τραυματιστούν σοβαρά.Μάλιστα στην προσπάθεια του να διαφύγει ο Χατζησολωμής,έγινε αντιληπτός απο αρκετούς κατοίκους,αλλά κανείς δεν τον κατέδωσε.Στις 22 Οκτωβρίου μια ομάδα της ΕΟΚΑ,έστησε ενέδρα σε βρετανικό στρατιωτικό όχημα,στον δρόμο Κυπερούντας-Αγρού.Αποτέλεσμα:σκοτώθηκαν τρείς Βρετανοί στρατιωτικοί,αλλά έσπευσαν γρήγορα ενισχύσεις προς στήριξης τους.Μαχόμενοι τώρα εναντίον των ενισχύσεων,η αντάρτες της ΕΟΚΑ έχασαν τον συναγωνιστή τους Παναγιώτη Τουμάζου που,δέχτηκε σφαίρα στο κεφάλι,την στιγμή που ετοιμαζότανε να ρίξει χειροβομβίδα.Ηταν 19 χρονών.Την προηγούμενη της ενέδρας μάλιστα,έδειξε στους συναγωνιστές του ένα κλαδί αγριοελιάς που είχε μαζί του,λέγοντας τους,πως αν σκοτωθεί,να την βρούν οι Άγγλοι και να δούν πως πολεμάει για την ειρήνη.Την περίοδο εκείνη το ηθικό των αγωνιστών της ΕΟΚΑ ηταν υψηλό και οι Βρετανοί έντρομοι άρχισαν να εφαρμόζουν τακτικές αντιμετώπισης του κινήματος,παρόμοιες με αυτές των Γερμανών στις κατεχόμενες χώρες κατα την διάρκεια του Β' Π Π.Τοποθετούσαν ομήρους που είχαν απαγάγει,μπροστά απο στρατιωτικά τους οχήματα,ώστε να αποτρέπουν τους αντάρτες να κτυπήσουν τις μηχανοκίνητες φάλαγγες.Η αντίδραση των Κυπρίων:άμεση και δυναμική.Άοπλοι πολίτες με ρόπαλα ως μοναδικά όπλα,αντιμετώπιζαν τους Βρετανούς,κάθε φορά που επιχειρούσαν να απαγάγουν συγχωριανούς τους.Στις συγκρούσεις αυτές διακρίθηκαν ιδιαίτερα οι γυναίκες.Αποτέλεσμα:Η κίνηση των αποικιακών δυνάμεων έγινε γνωστή στην Αγγλία και τον κόσμο και προκάλεσε γενική κατακραυγή.Έτσι οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να σταματήσουν τις απαγωγές και τις ομηρίες.Στις 3 Νοεμβρίου στο κάτω Δίκωμο,το ιδρυτικό στέλεχος της ΕΟΚΑ Κυριάκος Μάτσης μετά απο προδοσία θα πέσει μαχόμενος,εναντίων των Βρετανών που είχαν περικυκλώσει το σπίτι του.Στο κάλεσμα των τελευταίων να παραδοθεί,ζήτησε απο τους δύο συναγωνιστές του,που βρίσκονταν μαζί του να βγούν έξω και να παραδοθούν,ενώ ο ίδιος είχε πάρει την απόφαση να μην πιαστεί ζωντανός.Οι Βρετανοί τον σκότωσαν μετά απο ρίψη χειροβομβίδας.Στις 25 Νοεμβρίου θα πέσει μαχόμενος,ο Σάββας Ροτσίδης,που έμελλε να είναι και ο τελευταίος νεκρός της ΕΟΚΑ.Έπεσε με τον συναγωνιστή του Ρογήρο Σιήπιλλη σε ενέδρα των Άγγλων την στιγμή που πήγαιναν να ανεφοδιαστούν με νερό.Ο Μάτσης έπεσε νεκρός,ενώ ο συναγωνιστής του διέφυγε σοβαρά τραυματισμένος.Κάπου εδώ λήγει και η δράση της οργάνωσης εναντίον των Βρετανών.Πλέον το Κυπριακό ζήτημα είχε διεθνοποιηθεί ως πόλεμος ανάμεσα σε 2 μέρη και όχι σαν μια ανταρσία 'ιθαγενών'απέναντι σε μια αποικιακή δύναμη.Στις 19 Φεβρουαρίου υπογράφτηκαν,οι συνθήκες Ζυρίχης-Λονδίνου μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας-Μ.βρετανίας,που σηματοδότησαν το τέλος των εχθροπραξιών και την δημιουργία του ανεξάρτητου Κυπριακού Κράτους.Η εξέλιξη αυτή σίγουρα δεν ηταν αυτό που προσδοκούσαν οι Κύπριοι,αφού αγωνίστηκαν για να ενωθούν με την Ελλάδα,αλλά τους εξασφάλιζε την αποτίναξη του Βρετανικού ζυγού και την αυτοδιάθεση τους.Προφανώς κανένας τους δεν θα περίμενε πως το Κυπριακό ζήτημα είναι ανοικτό μέχρι τις μέρες μας.

Το όπλο του Μάρκου Δράκου λάφυρο των Άγγλων.Στα εκθέματα του Imperial War Museum στο Λονδίνο,τα λάφυρα της ΕΟΚΑ,χαρακτηρίζονται ως όπλα Ελληνοκυπρίων....Τρομοκρατών!!!!!!!

Απολογισμός της δράσης της οργάνωσης 1955-1959

Η δράση της ΕΟΚΑ συνέπεσε με μια περίοδο που τα εθνικοαπελευθερωτικά-αντιμπεριαλιστικά κινήματα είχαν διογκωθεί παγκοσμίως.Τα Έθνη που υπέφεραν κάτω απο την αποικιοκρατική μπότα των Ευρωπαίων,θέλανε να απαλλαγούν απο τον ζυγό και την ταπείνωση και να δημιουργήσουν τα δικά τους κράτη.Τέτοιοι Λαοί ηταν οι Βιετναμέζοι,οι Κορεάτες,οι Αλγερινοί,οι Κογκολέζοι,οι Ινδονήσιοι καθώς και πολλά άλλα Έθνη που αγωνίζονταν ένοπλα για την κατάλυση της αποικιοκρατίας στη χώρα τους.Τα κινήματα αυτά συνέδεσαν το εθνικό με το κοινωνικό ζήτημα,βάζοντας σε πρώτη προτεραιότητα το πρώτο και στη συνέχεια έχοντας κτίσει το δικό τους Κράτος,θα προωθούσαν κοινωνικές μεταρρυθμίσεις σοσιαλιστικού χαρακτήρα.Τα κινήματα αυτά λοιπόν ηταν Προοδευτικά.Σε αντίθεση με αυτά,η ΕΟΚΑ πέρα απο την ανάγκη για Ένωση με την Ελλάδα,δεν παρέταξε κάποιο άλλο ζήτημα η διεκδίκηση κοινωνικού χαρακτήρα.Ηταν μια οργάνωση συντηρητικού προσανατολισμού,με την πλειοψηφία των στελεχών και των αγωνιστών της,να είναι μέλη θρησκευτικών συλλόγων και εθνικόφρονων λεσχών.Άλλωστε ο απόηχος του Ελληνικού Εμφυλίου είχε ευρύτερη απήχηση στην Κύπρο.Οι Κύπριακη κοινωνία διχάστηκε σε μεγάλο βαθμό και ας μην την άγγιξαν τα τραγικά γεγονότα της τριετίας 1946-1949.Χωρίζονταν σε Δεξιούς και Αριστερούς,σε όλους τους τομείς ακόμα και στους αθλητικούς συλλόγους(πραγματικότητα που επιβιώνει ως τις μέρες μας).Δεν θα μπορούσε να είναι και διαφορετικά τα πράγματα,μιας και ο αρχηγός της ΕΟΚΑ ο Γρίβας,ηταν ακροδεξιών φρονημάτων και σφόδρα αντικομμουνιστής,με σκοτεινό ρόλο στην διάρκεια της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου.Μάλιστα σε συζήτηση του με το Μακάριο είχε αποκλείσει απο τον αγώνα τους αριστερούς,πράγμα που μάλλον δεν διαφώνησε ο Μακάριος μαζί του.Απο την μεριά του το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κύπρου,το ΑΚΕΛ,δεν συμμετείχε στον αγώνα και τον απαξίωσε,παρουσιάζοντας τους μαχητές της ΕΟΚΑ,ως παρακρατικούς,αποκαλώντας τους υποτιμητικά 'βαρελώτους'.Απο μαρτυρία του Δήμου Βρυωνίδη ,βετεράνου μαχητή της ΕΟΚΑ και φύλακα-ξεναγού σήμερα στον χώρο τον Φυλακισμένων Μνημάτων,προκύπτει πως στην ΕΟΚΑ συμμετείχαν μεμονωμένα και αριστεροί και πως ο αποκλεισμός τους απο τον 'Διγενή' δεν εφαρμόστηκε απόλυτα.Επίσης δεν ηταν λίγοι οι Κύπριοι αριστεροί,που αν και δεν οργανώθηκαν στην ΕΟΚΑ,στήριξαν με διάφορους τρόπους κάποιους αγωνιστές της.Δυστυχώς όμως απο ένα σημείο και μετά,η ΕΟΚΑ έδρασε τυφλά,δολοφονώντας και Κύπριους Κομμουνιστές.Σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να δεχτούμε την ΕΟΚΑ και την δράση της σαν μια οργάνωση ακροδεξιών δολοφόνων,γιατί κάτι τέτοιο απλά δεν ισχυεί.Τα 17χρόνα που κρεμάστηκαν απο τους Άγγλους,ούτε ακροδεξιοί,ούτε δολοφόνοι ήτανε.Το ίδιο ισχυεί και για τα περισσότερα απλά μέλη και αρκετά απο τα στελέχη της ΕΟΚΑ.Τα σχέδια του Γρίβα και μιας κλίκας του εντός της οργάνωσης,δεν έχουνε καμία σχέση με αυτά για τα οποία έδωσε το αίμα του ο Κυπριακός λαός στον αγώνα της ΕΟΚΑ.Άλλωστε τα πράγματα θα ξεκαθαρίσουν με την ανεξαρτησία της Κύπρου που ο Γρίβας θα δημιουργήσει την ΕΟΚΑ Β',μια οργάνωση με σκοτεινό ρόλο στα χρόνια μέχρι την Τουρκική εισβολή το καλοκαίρι του 1974.Το γεγονός είναι πως οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ,έδωσαν μια μάχη εναντίον ενός στρατού 40.000,με μια Αυτοκρατορία απο πίσω του και την μάχη αυτή την κέρδισαν.Πρώτη φορά στην Ιστορία τους οι Βρετανοί υπέστησαν τέτοια ήττα απο έναν μικρό μυστικό στρατό,που δεν ξεπέρασε ποτέ 1.250 άντρες.Βέβαια η μνησικακία και η αλαζονεία χαρακτηρίζει τους Βρετανούς.Πως αλλιώς να εξηγήσει κανείς πως στο Imperial War Museum του Λονδίνου,ανάμεσα στα εκθέματα,υπάρχουν κάποια όπλα της ΕΟΚΑ που είχαν πέσει στα χέρια τους στις αντιαντάρτικες επιχειρήσεις.Δίπλα σε αυτά τα αυτοσχέδια όπλα,υπάρχει η λεζάντα:'From the greekcyprus terrorist organasation eoka'.Βέβαια αυτοί που απαγάγουν γυναικόπαιδα και εκτελούν μαθητές Γυμνασίου δεν είναι τρομοκράτες,αλλά 'Πολιτισμένοι Δυτικοί'.Ας είναι έτσι όμως.Οι τρομοκράτες πάντως,παρά τον μικρό αριθμό και τα μέσα τους,ταπείνωσαν μια Αποικιοκρατική Αυτοκρατορία.Και για την Ιστορία να δούμε και τις επίσημες απώλειες που υπέστησαν οι Βρετανοί και οι συνεργάτες τους μεταξύ 1955-1959.Οι ΒρετανικέςΈνοπλες Δυνάμεις απώλεσαν 371 άντρες ενώ πολλοί υπήρξαν και οι τραυματίες τα τέσσερα χρόνια του ανταρτοπολέμου.Επίσης σκοτώθηκαν και 16 Βρετανοί πολίτες ως συνεργάτες των δυνάμεων κατοχής,η ως παράπλευρες απώλειες.Αρκετοί Τούρκοι της Volcan και μετέπειτα της Τ.Μ.Τ που δρούσαν επικουρικά με τους Βρετανούς σκοτώθηκαν απο την δράση της ΕΟΚΑ,όπως και αρκετοί Έλληνες προδότες.Δυστηχώς όμως δολοφονήθηκαν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι για τα πολιτικά τους πιστεύω και μόνο καθώς ηταν αριστεροί.Γενική διαταγή,για τέτοιου είδους πογκρόμ,δεν υπήρχε απο την ηγεσία της ΕΟΚΑ,αλλά υπήρξε αποτέλεσμα φανατισμού ορισμένων στελεχών,πολύ πιθανό με την ανοχή του 'Διγενή'.Πέραν όμως απο τα μαύρα σημεία,η ΕΟΚΑ υπήρξε μια γνήσια πατριωτική οργάνωση και οι απλοί αγωνιστές πραγματικοί ήρωες.Μια οργάνωση που με τις τακτικές της ενέπνευσε πολλά,αλλά κινήματα που πήρανε τα όπλα για Εθνική και Κοιινωνική δικαιοσύνη.

Συζητώντας με τον Κ.Δήμο Βρυωνίδη για την ΕΟΚΑ και την δράση της(Ιούλιος 2013)

Ένας απο τους μεγαλύτερους ηθοποιούς του Ελληνικού Κινηματογράφου,ο Σωτήρης Μουστάκας,υπήρξε μέλος της ΕΟΚΑ.Εντύπωση προκαλεί η σεμνότητα του και το ήθος του,καθώς ποτέ δεν βγήκε να διατυμπανίσει την δράση του αυτή.

Μαχητές της ΕΟΚΑ,μαζί με τον οπλισμό τους.Τα όπλα της οργάνωσης προέρχονταν απο Αγγλικά λάφυρα,αλλά και αυτοσχέδια όπλα που παράγονταν σε μυστικά εργοστάσια στην Κύπρο απο την ΕΟΚΑ.





 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ανδρέα Βαρνάβα «Σύντομη Ιστορία του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959)»· Έκδοση Ιδρύματος Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59, Λευκωσία 2000.
Ανδρέα Βαρνάβα «Ιστορία του Απελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ (1955-1959)»· Έκδοση ΙδρύματοςΑπελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59, Λευκωσία 2002.

Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα - Διγενή «Απομνημονεύματα Αγώνος ΕΟΚΑ 1955-1959», Αθήναι 1961.«Ο αγώνας της ΕΟΚΑ στην Ιστορία». Έκδοση Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959· Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Λευκωσία 1996.«Εγερτήριον Σάλπισμα». Έκδοση Ιδρύματος Απελευθερωτικού Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959, Λευκωσία 1999.